STRATEGIJA O SLUŽBENOJ UPOTREBI JEZIKA


Naši najbitniji srednjoročni zadaci su sledeći:

1. Proučavanje pravnih propisa koja se tiču pitanja upotrebe jezika

1.1. Izrada novih pravnih propisa

Pored izmene Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma, moguća je i izrada jednog sasvim novog zakona, koji bi za svoju osnovu imao pokrajinsku rezoluciju o detaljnom proučavanju prava nacionalnih manjina vezanih za zvaničnu upotrebu jezika; odnosno formulisanje pravnih propisa za oblasti u kojima su dosad postojale praznine.

1.2. Izmena već postojećih pravnih propisa

Prilikom izmene, treba uzeti u obzir više aspekata. S jedne strane,  treba terminološki uskladiti staro sa novim, pokrajinsko sa republičkim,  s tim, da  pravni propisi treba da budu tako izmenjeni da sadrže jednoznačna uputstva, prava i obaveze, ne ostavljajući prostor za različita tumačenja pravnih propisa, što se često dešava na štetu nacionalnih manjina. S druge strane, treba uskladiti  same sadržaje, jer mnogi pravni propisi sadrže međusobno neusaglašene članove u vezi sa korišćenjem jezika manjina.

1.3. Prevođenje pravnih propisa

Pored toga što treba postići da službeni listovi lokalnih samouprava budu objavljivani i na mađarskom jeziku (ukoliko su na datoj teritoriji u zvaničnoj upotrebi mađarski jezik i pismo), prevod pravnih propisa zauzima istaknuto mesto u programu, kao jedan od osnovnih uslova za upotrebu pravilnog , stručnog mađarskog jezika u sudskim, administrativnim itd. postupcima .

2. Efikasna primena pravnih propisa

2.1. Dosledan nastup Mađarskog nacionalnog saveta prema vlastima

Novoformirani MNS i Administrativni ured kontinuirano koriste svoje pravo da komuniciraju na mađarskom jeziku sa onim organima koji koriste mađarski jezik kao zvanični, ili bi trebali da ga koriste, ali to ne čine. Cilj je, da na videlo izađe što više kršenja prava. MNS ima mogućnost da efikasno istupa protiv organa vlasti koji krše zakon i da pokrene probne parnice.   Suština probnih parnica je u tome, da s jedne strane, i sam MNS može da se neposredno obavesti o postojećim problemima, a s druge  strane, to je i jedno od sredstava, da pitanje upotrebe jezika dobije još veći publicitet kako u krugu državnih organa, tako i među stanovništvom.  Gore opisana misija MNS-a treba da bude potpomognuta i od strane institucija koje mu pripadaju, u kojima je prisutan kao (sa)osnivač.

2.2. Stalna  analiza situacije na polju upotrebe jezika

Analiza situacije je podjednako korisna u pogledu primene zakona kako unutar granica, tako i van granica. Informisanje međunarodnih tela za monitoring zasnovano na opsežnim i  verodostojnim informacijama, potpomoglo bi izradu baze podataka, koja bi u svakom segmentu obuhvatno  prikazala upotrebu jezika manjina (mađarskog) u Srbiji. Na taj način, MNS može da stupi u komunikaciju sa međunarodnim organizacijama, odnosno da efikasnije utiče na sadržaj godišnjih izveštaja koji im se podnose. Zahvaljujući svemu tome, praktični i pravno–propisni nedostaci postaju vidljivi i na međunarodnom planu.

2.3. Obezbeđivanje odgovarajućeg prevod

2.3.1. Jedinstveno  određivanje srednjoškolskih odeljenja i (stručnih) nastavnih predmeta na mađarskom jeziku

Iako se MNS trudi da zadrži mađarsku omladinu u domovini, pomaže i onima koji biraju drugi put. Čest je slučaj da se odbije osoba koja polaže prijemni ispit na mađarskim fakultetima, jer se ne podudaraju nazivi nastavnih predmeta, odnosno isti nisu u saglasnosti sa zahtevima prijemnih ispita u Mađarskoj. Ali ovaj problem je prisutan i kod onih koji traže posao, jer su nazivi struka na mađarskom jeziku drugačiji  od opštine do opštine.

2.3.2. Prevođenje testova sposobnosti neophodnih za licenciranje nastavnika / učitelja

Testove ne treba prevesti samo sa srpskog na mađarski, nego ih valja objaviti u skoroj budućnosti u formi prilagođenoj mađarskom kontekstu, mađarskom nacionalnom identitetu. U određenim slučajevima može da bude potrebe i za mađarskim simultanim tumačima  pri kontroli koju obavljaju psiholozi, budući da se test sastoji kako od usmenog, tako od pismenog dela. Načelo jednakih šansi zahteva da testove što pre prevedemo–uskladimo i da ih primenimo već početkom naredne školske 2011/2012. godine.

2.4. Organizacija seminara za stručnu terminologiju

Zajedno sa Pokrajinskim sekretarijatom za obrazovanje, upravu i manjinske zajednice MNS organizuje već od 2002. godine seminare o upotrebi jezika za zaposlene u državnoj upravi. Ova će praksa biti nastavljena i ubuduće, uz uvođenje novine da ćemo se truditi da stvorimo mogućnost učestvovanja još većem broju mladih – prevashodno studentima, time što ćemo da smanjimo cenu učešća. 

3. Mere preduzete u pravcu zajednice, koje podstiču afirmaciju prava upotrebe jezika 

3.1. Informisanje

Nezavisno od starosne dobi, neznatan  je broj onih koji zaista znaju u kojim slučajevim dolazi do kršenja prava, i gde, i kad i kod koga se može reagovati na njih. Dok se starije generacije više obaveštavaju posredstvom televizije, radija pa čak i iz lokalne štampe, omladina koristi  samo internet kao izvor informisanja. Ovo može da bude polazna tačka, da bismo mogli da odredimo u kojoj formi ćemo se obratiti ciljnoj publici. Štampanje informativnih flajera, snimanje kratkih informativnih filmova, odnosno proširenje sajta  MNS-a sa pravnim propisima koja se tiču prava o upotrebi jezika i praksi može da uspešno targetira kako stariju generaciju, tako i omladinu školskog uzrasta.  Sa druge strane, valja nam uzeti u obzir posebne zahteve mlađih generacija, i u saradnji sa predmetnim nastavnikom obaveštavati ih o jezičkim pravima. Tema bi mogla da bude predočena bilo na časovima građanskog vaspitanja, bilo na časovima razredne starešine, uz konkretan nastavni materijal (power point i / ili pisana forma), a na osnovu tog materijala bi se mogla pokrenuti serija članaka  u omladinskim medijima.

3.2.Izrada srtučnih rečnika

Prvi korak će biti proširivanje već postojećeg pravno – administrativnog srpsko -  mađarskog rečnika, koji će da posluži kao model za izradu ostalih – verovatno manjih – stručnih rečnika, uz pokrivanje oblasti kao što su tehničke nauke, ekonomija, medicina itd.  Stručni rečnici su dvosmerni: pripremaju se u srpsko–mađarskoj i mađarsko–srpskoj varijanti.

3.3. Zbirka  dokumenata- modela  na mađarskom jeziku

Upotrebu zahtevnog mađarskog stručnog jezika može da potpomogne jedna takva zbirka uzornih dokumenata, koja pruža pomoć u stručnom sastavljanju raznih dokumenata na mađarskom jeziku. Ova se zbirka podjednako može koristiti od strane državnih organa, odnosno privatnih lica. Treba da se ustanovi u kojim oblastima se najčešće javlja potreba za dokumentima takvog tipa, kako bismo mogli da stvorimo mogućnost za obezbeđivanje uniformnih prevoda, naročito u onim slučajevima, kada organi mogu da određuju tačan sadržaj i formu štampanog materijala samostalno.  

3.4. Korekcija ličnih imena prema mađarskom pravopisu

Upisivanje ličnih imena na mađarskom jeziku nameće dva pitanja: u prvom redu treba obavestiti o postojanju tog našeg prava kako organe koji ih upisuju, tako potencijalne nosioce ovog prava, zatim treba preduzeti korake u pravcu smanjenja taksi ili pak preuzimanja nadoknade dela te takse u slučaju naknadnog upisa.